Historia i mechanizm działania
Światłolecznictwo, bo tak nazywa się dziedzina medycyny do której zaliczamy niskoenergetyczną terapię laserową, które było stosowane już około 4000 lat temu w Egipcie. Być może nie były to pierwsze próby wykorzystania światła do celów terapeutycznych ale Egipcjanie jako pierwsi udokumentowali ten typ terapii. W czasach nowożytnych ponownie zaczęto wykorzystywać światło w celach terapeutycznych około XIX w. Znany duński naukowiec i lekarz, dr Niels Ryberg Finsen stosował sztuczne światło do celów terapeutycznych i pod koniec XIX w. założył Instytut światłolecznictwa w Kopenhadze. Jego osiągnięcia w tej dziedzinie zostały nagrodzone nagrodą Nobla w 1903 roku.
Niels Ryberg Finsen 1860 - 1904, lekarz duński, odkrywca
właściwosci leczniczych światła słonecznego w leczeniu
gruźlicy i chorobach skórnych,konstruktor łukowej
lampy leczniczej (lampa Finsena).
Czym jest leczenie światłem?– fototerapia Fototerapia jest to leczenie światłem naturalnym (słonecznym) lub sztucznym różnego rodzaju chorób, na przykład: łuszczycy, osteomalacji lub sezonowych zaburzeń psychicznych. Poważnym problemem może być depresja, nawet w przypadku młodych osób, nastolatków. Działanie naturalnego światła słonecznego albo sztucznych promieni ultrafioletowych wykorzystywane jest od dawna. Pierwszy raz światło zostało wykorzystane do leczenia zespołu sezonowych zaburzeń psychicznych w latach 80-tych, gdy lekarze stwierdzili, że depresje występowały najczęściej podczas długich zim, kiedy dni były ciemne i krótkie.
Zastosowania fototerapii
Osobami uprawnionymi do leczenia światłem są: lekarze, fizykoterapeuci, bioenergoterapeuci lub psycholodzy. Ta metoda leczenia może być stosowana w domu, w obecności pracowników służby zdrowia, albo samodzielnie. Leczenie światłem wykorzystywane jest w przypadku zespołów depresyjnych i w dużej mierze może zastąpić leki antydepresyjne czy techniki psychoterapeutyczne.
Stosowane jest też do różnego typu zmian skórnych, może być łączone z lekami. Ponadto fototerapia stosowana jest w leczeniu krzywicy u dzieci oraz w zespole rozmiękania kości u dorosłych, tzw. osteomalacji. Zaburzenia te spowodowane są niedoborem witaminy D, która wytwarzana jest przez organizm pod wpływem działania promieni słonecznych.
Leczenie światłem ma bardzo korzystny wpływ na ludzi starszych, którzy dużo czasu spędzają w pomieszczeniach zamkniętych. Działanie światła powoduje wzmocnienie kości i może spowodować też ustąpienie objawów depresji. U noworodków żółtaczka leczona jest promieniami ultrafioletowymi. Światłem leczy się też zaburzenia snu oraz rytmu biologicznego, które odczuwać mogą osoby pracujące na drugą zmianę, jak również podróżujące do innych stref czasowych.
Przy właściwej dla pacjenta dawce światła niepożądane objawy chorobowe mogą ustąpić po niecałym tygodniu. Dla niektórych wskazane jest leczenie przez trzy lub cztery tygodnie. Leczenie światłem jest skuteczne w 60-80%. W przypadku osób, które nie odczuły działania fototerapii w pierwszym cyklu leczenia, może nastąpić poprawa po dopasowaniu natężenia światła, kiedy zostanie zmieniona pora i czas trwania naświetlania, albo kąt padania światła, jak również zostanie zmniejszona lub zwiększona odległość od oczu do źródła światła. U niektórych pacjentów fototerapia nie działa wcale.
Od 1980 roku przeprowadzane są systematycznie badania naukowe, dotyczące wpływu fototerapii na organizm człowieka. W krajach Unii Europejskiej fototerapia jest stosowana jako terapia z wyboru. Aktualnie w Niemczech jest stosowana w około 180 klinikach i szpitalach. W krajach skandynawskich leczenie światłem jest stosowane od wielu lat. W prawie wszystkich szpitalach, portach lotniczych i w wielu biurach znajdują się pokoje do fototerapii.
We Wrocławiu w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym przy ulicy Kamieńskiego znajduje się specjalny gabinet do światłoterapii lampa Solaris.
Jakie działanie ma swiatło?
Promienie świetlne o różnym natężeniu powodują regulację procesów biologicznych wszystkich organizmów żywych. Bardzo niekorzystny jest brak dostępu do światła słonecznego, ponieważ może wywierać szkodliwy wpływ na psychikę i funkcjonowanie organizmu człowieka. Naturalne swiatło dzienne powoduje pobudzenie organizmu ludzkiego do produkcji hormonów oraz innych substancji chemicznych, które są bardzo ważne dla dobrego samopoczucia i emocjonalnej równowagi. Dla osób cierpiących z powodu sezonowych zaburzeń psychicznych stosowanie ostrego światła fluorescencyjnego przez kilka godzin jest porównywalne do słonecznych, zimowych wakacji w krajach tropikalnych. Po czterech dniach trwania takiej terapii poprawa może być większa niż po stosowaniu leków farmakologicznych działających antydepresyjnie. Efekty leczenia światłem są podobne niezależnie od tego czy leczenie odbywa się w dzień czy w nocy. Promienie ultrafioletowe powodują wytwarzanie witaminy D, a u osób chorych na łuszczycę opóźniają powstawanie nowych komórek skóry. Fototerapia działa korzystnie na trądzik, ale w niektórych przypadkach może zdarzyć się pogorszenie dlatego naświetlanie należy stosować ostrożnie. Przy odpowiednio wczesnym zastosowaniu niektóre choroby i zaburzenia samopoczucia wcale nie wystąpią. Fototerapia nie może być prowadzona w przypadkach wystąpienia migreny i nadpobudliwości nerwowej. Fototerapia jest polecana osobom w każdym wieku, może być stosowana przez kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Warto zapamiętać!
Fototerapia jest skuteczna kiedy stosujemy tylko określone rodzaje światła. Właściwości leczniczych nie posiada światło halogenowe ani lampy kwarcowe, które służą tylko do opalania. W związku z tym, że promieniowanie ultrafioletowe nasila ryzyko wystąpienia raka skóry leczenie powinno być przeprowadzane pod nadzorem lekarza. Aby nie spowodować podrażnienia oczu nie wolno patrzeć w źródło światła, a oczy powinny być zawsze zabezpieczone.
Fototerapia nie może być stosowana u osób zażywających leki, które wywołują nadwrażliwość na światło oraz u ludzi ze schorzeniami narządu wzroku.
W przypadku opalania na słońcu i w solariach ważne jest stosowanie kremów i balsamów z filtrami UVA, i UVB, które chronią skórę przed uszkodzeniami, a także ochrona głowy przed silnym promieniowaniem słońca. Zalecane jest konsultowanie zabiegów fototerapii z lekarzem dermatologiem. Doktor Marek Krzystanek, psychiatra, kierownik Pracowni Światłoterapii Katedry i Kliniki Psychiatrii Śląskiej Akademii Medycznej, uważa że trzeba pamiętać o tym, że nieuzasadnione naświetlania nie poprawiają samopoczucia, a mogą wywołać jedynie bóle głowy i oczu. Fototerapię oferują zwykle gabinety odnowy biologicznej, a także niektóre przychodnie medycyny naturalnej. Coraz częściej stosują ją również psychiatrzy, dermatolodzy i neurolodzy.
Światło, którego używa się podczas zabiegów, nie zawiera promieniowania UV, dlatego też nie jest szkodliwe, nie parzy i nie szkodzi oczom. Przed poddaniem się fototerapii warto jednak skonsultować się wcześniej z lekarzem.
Z leczniczego działania światła nie mogą korzystać osoby, które przyjmują leki wywołujące silną reakcję na światło. Czasami podczas naświetlań mogą wystąpić nudności, mrowienie w dłoniach oraz bóle głowy. Wtedy koniecznie trzeba skonsultować się z lekarzem.
Ciekawostki
Czy wiesz, że...
Dobroczynny wpływ światła na zdrowie znany jest od stuleci. Już starożytni medycy kazali swym pacjentom zwracać oczy w kierunku słońca.
...
W Skandynawii lampy do fototerapii znajdują się prawie we wszystkich ośrodkach zdrowia i portach lotniczych, a także w wielu biurach. W Niemczech używa się ich w blisko 180 klinikach i szpitalach, a we Francji fototerapia uważana jest za najlepsze lekarstwo na chandrę.
...
Pierwsza polska lampa do fototerapii Fotovita powstała w Łodzi i została zbudowana przez inżynierów z "Ultra-Viol" we współpracy z fizjologami i psychiatrami Akademii Medycznej im. L. Rydygiera w Bydgoszczy. W sprzedaży są trzy rodzaje lamp emitujących światło o natężeniu 9500, 5000 i 3200 luksów. Wszystkie posiadają niezbędne atesty.
...
Ceny lampy leczniczej potrzebnej w warunkach domowych wachają się od 100 do 2 000 złotych.